Văn hóa thờ cúng tổ tiên của người Việt thể hiện tấm lòng thành kính và đạo lý uống nước nhớ nguồn đối với tổ tiên. Do đó, sắp xếp bàn thờ gia tiên là việc quan trọng, ảnh hưởng đến phước lộc và phúc khí của mỗi gia đình.

Vị trí đặt bàn thờ gia tiên

Bàn thờ gia tiên nên đặt ở vị trí trang nghiêm và thoáng đãng nhất trong nhà. Điều dễ nhận thấy, thường ở khu vực nông thôn bàn thờ gia tiên sẽ được đặt ở chính giữa nhà, còn khu vực thành phố thì lại được bố trí trên tầng riêng. 

Bàn thờ gia tiên dù được đặt ở vị trí nào cũng cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây để có thể mang lại vận khí và nguồn năng lượng tích cực:

• Đặt ở vị trí trang nghiêm: Bàn thờ gia tiên cần được đặt ở vị trí yên tĩnh và trang nghiêm để thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên, cũng như kích hoạt được yếu tố tài lộc và may mắn.  
• Phía trước bàn thờ thoáng đãng: Bàn thờ cần phải đặt ở vị trí thoáng đãng, không tựa vào vách nhà vệ sinh, không được nhìn thẳng vào bếp và giường ngủ của vợ chồng,…
• Bàn thờ gia tiên phải có điểm tựa: Bàn thờ phải có điểm tựa tọa, tránh đặt lệch giữa nhà, phía sau bàn thờ phải có vách tường, che chắn tức phía sao phải có bức tường hoặc vách ngăn kiên cố, tránh đặt bàn thờ chênh vênh giữa nhà.

Hướng đặt bàn thờ gia tiên

Cũng giống hướng nhà, hướng bàn thờ gia tiên theo phong thủy là hướng nhìn ra phía ngoài. Dựa theo tuổi, mệnh của gia chủ thì mới có thể tính toán và xác định được hướng tốt nhất để đặt bàn thờ:

• Hướng bàn thờ phải hợp với tuổi, mệnh gia chủ: Tùy thuộc vào tuổi của chủ nhân nhà, hướng đặt bàn thờ cũng có sự khác biệt. Nếu gia chủ thuộc Đông tứ mệnh thì nên đặt bàn thờ theo hướng Bắc, Nam, Đông, Đông Nam. Còn gia chủ thuộc Tây tứ mệnh thì nên đặt bàn thờ theo hướng Tây, Tây Nam, Tây Bắc và Đông Bắc.
• Tránh đặt hướng nhìn vào các góc nhọn: Góc nhọn hoặc những góc có hình thù kỳ dị nên tránh đặt chĩa thẳng vào bàn thờ. Vị trí đặt bàn thờ cần an hòa và cát tường. Nếu những góc nhọn chiếu thẳng vào sẽ làm hao tổn đến vượng khí và ảnh hưởng đến sự linh thinh và trang nghiêm của không gian phòng thờ.

Sắp xếp vật phẩm thờ cúng trên bàn thờ gia tiên

Mỗi vật phẩm thờ cúng trên bàn thờ gia tiên sẽ có ý nghĩa và cách sắp xếp khác nhau. Sơ đồ bày trí vật phẩm thờ cúng đảm bảo đúng theo phong thủy và tín ngưỡng của người Việt từ xưa đến nay gồm có:

• Vị trí 1 – 2: Hoành phi – câu đối, Cuốn thư – câu đối.
• Vị trí 3: Ngai thờ, ỷ thờ.
• Vị trí 4: Di ảnh thờ.
• Vị trí 5 – 6 – 7: Đỉnh thờ, chân nến và hạc thờ.
• Vị trí 8: Bát hương.
• Vị trí 9: Đôi mâm bồng.
• Vị trí 10 – 11: Đài thờ – Khay chén thờ.
• Vị trí 12 – 13 – 14: Ống đựng hương, đôi lọ hoa, đèn thờ.

Trên đây là 14 món đồ thờ đầy đủ nhất trên bàn thờ gia tiên. Tuy nhiên, tùy vào từng không gian và kích thước bàn thờ, gia chủ có thể lược bỏ một số vật phẩm nhưng vẫn đảm bảo sự sang trọng và trang nghiêm. 

Nguyên tắc đặt di ảnh bàn thờ

Từ xa xưa, quan niệm rằng di ảnh trên bàn thờ gia tiên nên được đặt sau bát hương. Thứ tự sắp xếp di ảnh bắt buộc tuân thủ theo nguyên tắc “Nam tả, nữ hữu”. 

Theo quy luật này, di ảnh người nam sẽ được đặt ở bên trái, còn người nữ sẽ đặt bên phải theo hướng từ trong bàn thờ nhìn ra. Ngược lại, theo hướng chúng ta nhìn vào bàn thờ thì di ảnh người nam sẽ được xếp vào phía bên phải còn nữ sẽ xếp về phía bên trái.  

Việc nắm rõ các nguyên tắc sắp xếp di ảnh thờ trên bàn thờ gia tiên hợp lý sẽ được tổ tiên phù trì, mang lại tài lộc và may mắn.